Dit zijn speciale computers die met verschillende doeleinden ontworpen kunnen worden. Zo zijn er servers die data opslaan, servers die bepaalde grafische applicaties draaien en servers die als brug tussen punt a en b dienen.

PC

Zoals eerder vermeld bestaan er tegenwoordig computers in verschillende soorten en maten. Zoals: laptops, Android telefoons, Ipad, game consoles enz. Computers kunnen vele applicaties draaien en worden gebruikt om andere systemen in te stellen en te programmeren.

Schoonmaken

Het meest voorkomende onderhoud wat bij een computer gedaan moet worden is het schoonmaken van de computer. Dit houdt in dat men het stof en overige opgebouwde vuil uit de pc haalt. Dit voorkomt dat de computer last gaat krijgen van kortsluiting wegens het oververhitten van de componenten.

Om de computer schoon te maken moet men het zijpaneel van de behuizing eraf halen en vervolgens het liefst met een perslucht fles/pistool al het stof van de componenten afblazen om zo elk component schoon te maken.

Gebruik voor het schoonmaken van de filters een stofzuiger. Mocht er geen perslucht fles/pistool zijn gebruik dan een stofzuiger.

*Let Op: raak geen componenten aan met de stofzuiger of perslucht fles/pistool, hierdoor zou kortsluiting kunnen ontstaan!

Ieder computer bestaat uit de volgende onderdelen:

• Het moederbord
• CPU (Processor)
• RAM (Werkgeheugen)
• GPU (Grafische kaart)
• SSD/HDD/NVME/SSHD (Opslag)
• PSU (De voeding)
• Koeling
• Behuizing

PCI-E

De aansluiting aan het moederbord

Voorbeeld van PCI-Express slots (van boven naar beneden: x4, x16, x1, x16) en een PCI-slot onderaan.

Videokaarten worden verticaal op het moederbord vastgeklikt, zodat ze horizontaal in de behuizing liggen met de aansluitingen aan de achterkant van de computer.

Moederborden hebben verschillende aansluitingen voor videokaarten. Vroeger werden vooral AGP en PCI gebruikt, maar tegenwoordig is PCI-Express (PCI-E) populair vanwege de hogere snelheid en compatibiliteit. PCI en PCI-E worden ook gebruikt voor geluids- en netwerkkaarten.

Er zijn diverse PCI-E sloten: x1, x4, x8, x16 en zeldzaam x32. Het verschil zit in de grootte en snelheid van de sloten. De meeste videokaarten gebruiken PCI-E x16 slots. Twee x8 slots kunnen soms als één x16 slot dienen.

Cores

In een CPU zitten veel transistors, een groep van deze transistors noemen we een core. Hoe meer cores een computer heeft hoe meer processen hij tegelijkertijd kan besturen. Bovendien zitten er bij cores ook threats.

Hiermee kan ook een individuele CPU core zich richten op 2 of meerdere taken tegelijkertijd. Hierdoor kunnen er meer processen tegelijkertijd bestuurd worden. Tegenwoordig zijn er CPU’s met veel kernen, zo hebben de allersnelste computers een AMD CPU 3990x 64 CPU cores en 128 threads.

Upgraden

Bij het upgraden van CPU’s moet er goed gekeken worden naar wat voor socket de CPU heeft en welk moederbord type het heeft. Zo zijn Intel CPU’s per generatie aan een socket gebonden. Hierom moet voor een nieuwe generatie CPU ook een nieuw moederbord aangeschaft worden. 

Bij een AMD CPU hoeft dit gelukkig niet, de AM4 socket ondersteund 3 CPU generaties. Hierdoor is upgraden naar een verbeterde CPU zeer eenvoudig.

Er zijn verschillende soorten RAM-geheugens, waarvan dit de bekendste zijn: DDR3-SDRAM en DDR4-SDRAM. DDR4 geheugen is tegenwoordig gebruikelijk.

Bij sommige computers  kan dit DDR3 zijn, bij de meeste moderne computers zal dit DDR4 zijn. DDR geheugen wordt per generatie steeds zuiniger, sneller en bevat meer capaciteit dan zijn voorgangers.

Geheugen sloten

Tegenwoordig ondersteunen de meeste computers Dual-Channel of zelfs Quad Channel geheugen lay-out. In elk van deze opstellingen kan het geheugen sneller met de processor communiceren waardoor de processor sneller zijn werk kan doen.

SODIMM-geheugen

Een SODIMM RAM-geheugenstick of ook wel SODIMM-geheugen is een RAM-geheugen met een kleinere geheugenstick. Voor de rest is het precies hetzelfde, behalve dan dat het duurder en minder verkrijgbaar is.

SODIMM-geheugen past alleen in moederborden die gemaakt zijn voor dit type geheugen. Vanwege de kleinere vorm wordt SODIMM-geheugen eigenlijk voornamelijk voor laptops gebruikt.

GPU (Grafische kaart oftewel videokaart)

Een videokaart, of GPU (Graphic Processing Unit), is essentieel voor een computer. Ze berekent en presenteert visuele informatie en is nodig voor gaming, videobewerking, 3D-ontwerpen, video afspelen en beeldschermweergave.

Hoewel een CPU deze taken kan uitvoeren, is een videokaart efficiënter bij complexe grafische taken. Dit ontlast de CPU, die dan andere taken beter kan afhandelen.

Videokaarten hebben aansluitingen voor beeldschermen (VGA, DVI, HDMI, DisplayPort, USB-C). Hoewel sommige moederborden deze aansluitingen hebben, biedt een videokaart stabielere en betere prestaties.

Merken

Op het moment van schrijven zijn er drie grote spelers in de grafische markt:

• Intel
• AMD
• NVIDIA 

Intel maakt op het moment alleen geïntegreerde grafische chips. Deze chips zitten in de CPU verwerkt. Echter zit deze grafische chip niet in elke CPU verwerkt.

AMD maakt zowel geïntegreerde als externe grafische kaarten. Net zoals Intel maakt AMD geïntegreerde grafische chips voor hun eigen processoren. Ook maken ze krachtige varianten van deze CPU/GPU-combinatie. Men noemt dit een APU (Accelerated Processing Unit). Verder maakt AMD externe grafische kaarten, voor zowel het computerspel industrie als voor de enterprise markt.

NVIDIA maakt enkel externe grafische kaarten, deze grafische kaarten zijn vaak duurder dan de AMD varianten. Echter hebben deze kaarten vaak extra functies zoals de huidige ‘Raytraching’ technologie. NVIDIA maakt grafische kaarten voor zowel het computerspel industrie als voor de enterprise markt.

Het belangrijkste onderdeel van een videokaart is de videochip. Dit is eigenlijk de videokaart, maar het is alleen een omhulsel voor de koeling en het geheugen. De videochips worden gemaakt door de bedrijven NVIDIA en AMD.

Andere bedrijven zoals Asus, Sapphire, Gigabyte en MSI bouwen het omhulsel, de koeling eromheen en zetten het geheugen erop. De belangrijkste eigenschap van de videochip is de snelheid. Deze is een stuk lager dan bij de processor. De snelheden variëren van 1 GHz tot 3 GHz.

Een computer heeft natuurlijk ook een harde schijf (hard drive) nodig. Dit is om gegevens en bestanden voor langere tijd op te slaan. Alles wat in het RAM-geheugen wordt opgeslagen, wordt daarna namelijk meteen weer verwijderd. Gegevens die op de harde schijf staan worden nog bewaard als de computer uit wordt gezet.

Wat zeker van belang is de grootte van de schijf. Tegenwoordig liggen de groottes tussen de 120 Gigabyte en 1 of 2 Terabyte (1 Terabyte=1000 Gigabyte). Een harde schijf wordt ook wel het opslaggeheugen van een computer genoemd.

Compatibiliteit

Een harde schijf wordt op het moederbord aangesloten via een PATA- of SATA-kabel. PATA (IDE) is ouder en langzamer en wordt steeds minder gebruikt, terwijl de meeste moederborden nu minstens 6 SATA-aansluitingen hebben. PATA en SATA zijn niet compatibel en er bestaan geen adapters voor PATA-kabels.

Er zijn drie versies van SATA:

1. SATA-I (SATA-150)
2. SATA-II (SATA-300)
3. SATA-III (SATA-600)

SATA-III, met een snelheid van 6 GB/sec, wordt nog niet volledig benut. SATA-II is het meest gangbaar, en alle versies zijn onderling compatibel, waarbij de langzaamste snelheid wordt gehanteerd.

Het gebruik van een SATA-II of SATA-III kabel maakt momenteel geen verschil, aangezien de lees- en schrijfsnelheden van harde schijven de limiet van SATA-I nog niet bereiken.

Solid State Drives zijn een nieuwe variant harde schijven. De gegevens worden d.m.v. een gloednieuwe techniek opgeslagen. SSD’s zijn compleet stil, omdat ze geen bewegende onderdelen bevatten. Ook zijn ze vele malen sneller dan SATA-schijven. Dit komt, omdat er in een SATA-schijf de schijf zelf eerst in de juiste positie moet worden gedraaid voor hij met een laser kan worden uitgelezen.

Ook zijn SSD’s een stuk kleiner, lichter en meer schokbestendig dan de oude schijven. Vaak gebruikt men in combinatie met een 3,5 inch HDD schijf een 2,5 inch SSD schijf waarmee je met de SSD heel snel Windows en andere applicaties opstart. En de HDD schijf gebruikt men vooral om grote bestanden op te slaan.

SSD’s worden ook aangesloten via SATA-kabels, en passen meestal in een interne 1,8, 2,5 of 3,5 inch-bay. Ook zijn er SSD’s op de markt die in een PCI-Express slot kunnen worden geklikt, en er zijn kleine SSD’s die in een SATA- of PATA-aansluiting kunnen worden geklikt.

M.2 vormfactor

SATA SSD’s maken vaak gebruik van de 2.5 inch vormfactor. Deze SSD’s worden aangesloten via meerdere kabels. Vrijwel alle NVMe SSD’s maken gebruik van de M.2 vormfactor. Dit is een kleine vormfactor die direct op het moederbord wordt aangesloten. Hierdoor is er geen tussenkomst van kabels nodig zoals bij 2.5 inch SSD schijven.

Dit betekent dat de snelheid niet kan worden beperkt door een te trage kabel. Doordat M.2 zo compact is en geen gebruik maakt van kabels zorgt dit voor een netter uitziende computer. Als je een computer met een transparante zijpaneel hebt zie je uiteraard het liefst zo min mogelijk kabels.

*Let op: M.2 staat niet gelijk aan NVMe. M.2 is slechts de vormfactor. Zo bestaan er ook M.2 SATA SSD’s. Dit zijn gewone SATA SSD’s in een compacter formaat en bieden dus niet de voordelen van een M.2 NVMe SSD.

Solid State Hybride Drive (SSHD)

Een hybride schijf (SSHD, Solid State Hybrid Drive) is een opslagmedium dat een harde schijf combineert met flashgeheugen (zoals in een SSD). Seagate was met de Momentus XT-lijn de eerste fabrikant die dit concept toepaste.

Op basis van caching-algoritmes wordt bepaald welke data zeer frequent benaderd worden. Deze data worden gecachet op het flash-gedeelte van de hybride schijf. Hierdoor verloopt de toegang tot deze data sneller, wat een prestatiewinst moet opleveren.

Enkele voorbeelden zijn; onderdelen van besturingssystemen en vaak gebruikte programma’s. De tragere harde schijf bewaart de gebruikte data minder frequent.

Het flashgeheugen is vaak vrij beperkt, om de kostprijs in te perken. Vanwege zijn grootte bewaart de harde schijf daarom de meeste data.

Dankzij steeds sterker wordende concurrentie is deze technologie inmiddels steeds geavanceerder geworden. In de loop van 2016 was het flashgeheugen van SSHD’s meestal 8 GB. Ze waren uitgerust met intelligente controllers en voorzien van relatief grote buffers met DRAM.

Deze innovaties hebben de huidige SSHD’s voor veel gebruikte desktop- en multimediatoepassingen snel genoeg gemaakt om de aanschaf van veel duurdere SSD’s van dezelfde grootte, overbodig te maken.

Aan de voorkant van een voeding is te zien: De aan/uit-schakelaar, de aansluiting voor de kabel naar het stopcontact en de ventilator om de voeding te koelen.

Een voeding is essentieel voor de computer; hij voorziet namelijk alle onderdelen van stroom. In principe is de voeding één grote adapter: Er gaat netstroom in op 230 Volt, en er komt stroom op verschillende (kleinere) voltages uit.

Een voeding met een aantal aansluitingen die ervoor liggen. Een voeding heeft, net als een moederbord, een standaard (bijvoorbeeld ATX). De standaard bepaalt hoeveel en wat voor aansluitingen de voeding in ieder geval moet hebben. Voorbeelden van kabels zijn:

• De moederbord-aansluiting. Dit is de belangrijkste stroom-aansluiting in de computer. De aansluiting is 20- (oud) of 24-pins (nieuw). Er zijn ook kabels waaraan een 20+4-pins aansluiting aan zit, zodat de kabel zowel aan oude als aan nieuwere moederborden kan worden aangesloten.

• De processor-aansluiting. Deze aansluiting is 4-pins. Sommige voedingen hebben ook een 8-pins aansluiting voor systemen die met 2 processors werken.

• De 6-pins PCI-E aansluiting. Deze aansluiting is om PCI-E kaarten (videokaarten, geluidskaarten, netwerkkaarten) van stroom te voorzien.

• Voor harde en optische schijven, en andere onderdelen die van SATA-kabels gebruik maken, heb je de SATA-aansluiting.

• Soms kun je voor schijven ook gebruik maken van een easy-plug aansluiting. Deze aansluiting is gemakkelijker aan te sluiten, maar werkt minder efficiënt.

• Sommige voedingen hebben een aparte floppy-drive aansluiting. Deze wordt niet veel meer ondersteund, aangezien floppy’s bijna niet meer gebruikt worden.

• Voor Lcd-schermen, USB-apparaten, ventilatoren en andere overige onderdelen heb je een 4-pins Molex- aansluiting nodig. Deze bestaan uit 4 draden: 2 aardedraden, een draad met 5V en een draad met 12V.

Een voorbeeld van de perfecte airflow. Er wordt gebruik gemaakt van fans voor, achter en aan de bovenkant. Soms zit er ook nog een fan aan de onderkant.

Een goede koeling is erg belangrijk. Als de temperaturen te hoog oplopen kan de hardware instabiel worden en minder goed functioneren. Om lage temperaturen te bereiken moet er een goede airflow aanwezig zijn. Dat betekent dat er een duidelijke, constante luchtstroom aanwezig moet zijn.

Meestal begint de luchtstroom aan de voor-onderkant, waar een ventilator (fan) lucht naar binnen blaast. De luchtstroom eindigt aan de achter-bovenkant, waar hij weer naar buiten wordt geblazen. Eventueel zitten er ook nog fans aan de bovenkant, de onderkant of aan de zijkant.

Bij de perfecte airflow wordt evenveel lucht naar binnen gezogen als dat er naar buiten wordt geblazen. Anders ontstaat er een onder- of bovendruk die moet worden gecompenseerd door gaten en kieren in de behuizing.

Luchtkoeling

Luchtkoeling maakt overduidelijk alleen gebruik van fans. Standaard maten (van doorsnede) voor fans zijn 80 mm, 92 mm, 120 mm en 140 mm, maar er zijn ook kleinere (70 mm) en grotere tot wel 200 mm. Over het algemeen geldt: hoe groter de fan, hoe minder snel hij hoeft te draaien voor een even grote luchtverplaatsing. En: hoe minder snel een fan draait, hoe minder geluid hij produceert. Aansluitingen voor fans zijn:

• 2-pins: Alleen een stroomvoorziening.
• 3-pins: Stroomvoorziening, en nog een kabel om het RPM (rounds per minute, draaisnelheid) door te geven.
• 4-pins: Het bovenstaande, maar dan met een mogelijkheid voor PWM. Dat is een techniek om de draaisnelheid van de fan te regelen.
• 4-pins molex: Een stroomvoorziening met 2 aardedraden, 1 draad van 12V en een draad van 5V. Hiermee kunnen 3 voltages mee worden ingesteld: 5V, 12V en 7V. Voor dat laatste moet je geen aardedraad gebruiken, maar de fan aansluiten op de 5V en de 12V draden. Meestal geldt: Hoe hoger het Voltage, hoe sneller de fan draait.

Waterkoeling maakt ook gebruik van fans. Alleen spelen de fans hier maar een bijrol. De hoofdrol is water dat door middel van buizen en een reservoir door het systeem stroomt.

Het (koude) water warmt op door de warmte in de kast, en daardoor wordt het in de kast koeler. Vervolgens stroomt het water verder naar het reservoir om af te koelen. Hierbij spelen de fans een rol.

Optische schijven (optical drives) zijn natuurlijk ook handig in een computer. Voorbeelden van optische schijven zijn CD-, DVD- en BluRay-spelers en -branders. Het principe van een optische schijf werkt hetzelfde als van een harde schijf: Het heeft een maat (praktisch altijd 5,25 inch) en een aansluiting die, net als bij harde schijven, een IDE- (of PATA) of SATA-aansluiting is.

Zoals in de voorgaande hoofdstukken al gezegd, zitten er in een computerkast een aantal interne ‘bays’. Dan moeten er natuurlijk ook externe ‘bays’ zijn. De meeste computerkasten hebben een stuk of 4 externe ‘bays’ van 5,25 inch en sommigen hebben er ook 1 of 2 van 3,5 inch. In een 5,25 inch-bay kan een optische drive met dezelfde maat erin worden geschoven.

Vervolgens wordt deze aan de binnenkant op het moederbord aangesloten met de kabel. Wat betreft de versies van de kabels (zie ook Interne harde schijven), lopen optische schijven een stuk achter.

Er zijn nog niet zoveel Optische schijven met SATA-II/300 en schijven met SATA-III/600 zijn er nog helemaal niet. De meest recente (en de meest gebruikte) versie is op dit moment nog de SATA-I of de SATA-150.